มูลนิธิเพื่อเด็กพิการ
โครงการพัฒนาศักยภาพเด็กพิการโดยชุมชน (จ.นครศรีธรรมราช)
จากการทำงานหนักและพัฒนางานอย่างไม่หยุดนิ่ง ได้ผลสรุปว่า การฟื้นฟูพัฒนาเด็กพิการโดยการนำเด็กพิการออกจากชุมชน เพื่อเข้ารับบริการในกรุงเทพฯ หรือ สถานสงเคราะห์นั้นเป็นแนวทางที่ไม่สามารถให้บริการแก่เด็กพิการได้อย่างทั่วถึง ยั่งยืน และต่อเนื่อง ในปี พ.ศ.2528 มูลนิธิเพื่อเด็กพิการ จึงจัดโครงการนำร่องการฟื้นฟูเด็กพิการโดยชุมชน ด้วยการประสานความร่วมมือกับพยาบาลชุมชน อำเภอบัวใหญ่ จังหวัดนครราชสีมา ภายใต้ชื่อ “โครงการฟื้นฟูเด็กพิการโดยชุมชน” โดยใช้โครงสร้างสาธารณชุมชนมูลฐาน โครงการฟื้นฟูเด็กพิการโดยชุมชน ที่อำเภอบัวใหญ่ มีวัตถุประสงค์เพื่อให้การฟื้นฟูสมรรถภาพและส่งเสริมพัฒนาการของเด็กพิการในชุมชนโดยเน้นการประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐและเอกชน จากการดำเนินงานพบว่าสามารถขยายการให้บริการสู่เด็กพิการ ในชุมชนได้ครอบคลุมทั้งอำเภอ เป็นบทเรียนที่ภาคภูมิใจ จากนั้นมูลนิธิเพื่อเด็กพิการจึงขยายพื้นที่เพิ่มขึ้น พร้อมมุ่งเน้นในการพัฒนาความรู้ ความเข้าใจ ของคนในชุมชนที่มีต่อเด็กพิการรวมทั้งหาแนวทาง ในการป้องกันและแก้ไขปัญหาความพิการ ในระดับชุมชนพร้อมทั้งได้สำรวจพื้นที่ใหม่ในภาคอีสาน เพื่อคัดเลือกพื้นที่ที่มีคนพิการจำนวนมาก ในถิ่นทุรกันดารยากจน และที่สำคัญคือเจ้าหน้าที่ในชุมชนตระหนักถึงปัญหาและพร้อมที่จะช่วยเหลือ
ปี พ.ศ.2531 อำเภอศรีบุญเรือง จังหวัดอุดรธานี (ในปัจจุบันเปลี่ยนเป็นจังหวัดหนองบัวลำภู) ก็ได้รับ คัดเลือกให้เป็นพื้นที่ลำดับต่อไปในการดำเนินงาน ซึ่งเป็นจุดเริ่มของตำนานความรักระหว่างปู่สู่หลาน สร้างเป็นประวัติศาสตร์ของเล่นปู่ไพ ของเล่นเพื่อการฟื้นฟูสมรรถภาพเด็กพิการจุดประกายพลังชุมชนเข้มแข็ง เป็น “มูลนิธิศรีบุญเรืองเพื่อคนพิการ”ในปัจจุบัน
ช่วง 4 ปี แรกมูลนิธิเพื่อเด็กพิการ จัดให้มีการประชุมส่วนต่างๆ ที่เกี่ยวข้องมีการจัดตั้งคณะกรรมการ อำนวยการ การฟื้นฟูและการป้องกันความพิการระดับอำเภอ โดยมีส่วนราชการต่างๆเป็นกรรมการและมีการประชุมกันทุก 3 เดือน โดยมีการดำเนินการดังนี้
- การประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งระดับอำเภอและระดับจังหวัด โดยให้ความรู้และแนวทางการฟื้นฟูผู้พิการ
- ดำเนินการสำรวจ
- การฟื้นฟูมีการคัดแยกผู้พิการเพื่อวางแผนการช่วยเหลือ
- การฟื้นฟูทางการแพทย์
- การกระตุ้นพัฒนาการในเด็กเล็กที่พิการ
- การส่งเสริมทางการศึกษา
- การส่งเสริมด้านอาชีพ
- การเสริมสร้างทัศนคติที่ดีและมีการรณรงค์ป้องกันความพิการพร้อมกับเผยแพร่สู่สังคม
ในรูปแบบสื่อต่างๆ เช่น วิทยุ โทรทัศน์ หนังสือพิมพ์ บทความ ผลงานใน 4 ปี เป็นตัวอย่างที่สามารถพิสูจน์ได้ว่า “ความพิการฟื้นฟูได้” ผู้พิการได้รับบริการที่เหมาะสม ชุมชนมีความรู้ ความเข้าใจที่ถูกต้องต่อคนพิการมากขึ้น โรงพยาบาลชุมชน สามารถดำเนินการช่วยเหลือได้ โดยมีระบบการส่งต่อที่มีประสิทธิภาพ อีกทั้งยังสามารถกำหนดรูปแบบที่เหมาะสม มีการฟื้นฟูโดยใช้วัสดุในท้องถิ่น ซึ่งเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านในการผลิตของเล่นเพื่อการฟื้นฟู รูปแบบของการเรียนร่วม
ภายหลังมูลนิธิเพื่อเด็กพิการ ได้เปลี่ยนบทบาทเป็นที่ปรึกษาในพื้นที่ต่างๆ เช่น อำเภอบ้านดุง จังหวัดอุดรธานี , อำเภอปะทิว จังหวัดชุมพร , อำเภอกาบเชิง จังหวัดสุรินทร์ โดยทำหน้าที่ประสานงาน ผลักดันให้เกิดความตระหนัก ร่วมมือกันดำเนินงานฟื้นฟูผู้พิการโดยชุมชน
นอกจากนี้ได้มีการขยายผลโดยการถ่ายทอดความรู้ทางเอกสาร วิดีทัศน์ เพื่อเป็นแนวทางในการฟื้นฟูผู้พิการโดยชุมชน เช่น
- หนังสือสายใยรักจากปู่สู่หลานพิการ
- ของเล่นจากปู่ไพ
- คู่มือป้องกันความพิการ
- ความพิการป้องกันได้
- หนังสือศรีบุญเรืองเมืองตัวอย่าง
- วิดีทัศน์ ศรีบุญเรืองเมืองตัวอย่าง
- วิดีทัศน์ความพิการป้องกันได้โดยใช้หนังตะลุงเป็นสื่อ
ปี 2540 ขยายโครงการไปในพื้นที่ภาคใต้ ที่อำเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช โดยการนำรูปแบบ และบทเรียนที่ผ่านมา มาปรับใช้ให้เหมาะสมกับการดำเนินงานให้เป็นไปตามศักยภาพของพื้นที่ตามวัฒนธรรมของชุมชน โดยเน้นองค์กรชุมชนของรัฐที่มีอยู่ เป็นกลไกในการทำงานและมีสิ่งที่เกิดขึ้นคือ
- การมีส่วนร่วมของครอบครัวในการพัฒนาผู้พิการ
- การมีส่วนของผู้พิการการแสดงความคิดเป็นแบบพหุภาคี
- การรณรงค์การป้องกันความพิการโดยใช้สื่อพื้นบ้าน
- ตัวอย่างการฟื้นฟูเด็กพิการโดยใช้วัสดุพื้นบ้าน
- มีเครือข่ายครอบครัวผู้พิการ กลุ่มผู้พิการ
- องค์การท้องถิ่นให้การสนับสนุน การฟื้นฟูผู้พิการในชุมชน
จากการทุ่มเท สร้างสรรค์งานอย่างต่อเนื่อง และสั่งสมประสบการณ์ จนเป็นองค์ความรู้สู่สังคม มากว่า 20 ปี วันนี้ประสบการณ์ด้านงานฟื้นฟูเด็กพิการโดยชุมชน มีการเรียนรู้ คิดค้น ค้นหารากหญ้าของปัญหา มีการปรับขยาย ให้เหมาะสมกับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว โดยตั้งอยู่บนฐานของความเชื่อที่ว่าชุมชนเข้มแข็งมั่นคงสู่การพัฒนาฟื้นฟูผู้พิการอย่างต่อเนื่อง และยั่งยืน